معاملات فصلی چیست و چه کسانی مشمول ارسال آن هستند؟

تعیین نرخ مالیات شرکت‌ها و میزان پرداخت مالیات و این‌که مالیات به چه چیزهایی تعلق می‌گیرد برعهده سازمان امور مالیاتی است. این سازمان با بررسی درآمدها و توجه به مقدار معاملات انجام‌شده توسط اشخاص حقیقی و حقوقی میزان پرداخت مالیات را تعیین می‌کند. صورت معاملات فصلی گزارشات خرید و فروش است که باید توسط مؤدی مالیاتی یا حسابدار مالیاتی تکمیل شود.صورت معاملات فصلی یکی از راهکارهای سازمان امور مالیاتی برای تسریع فرآیند ارزیابی و تعیین مالیات و افزایش شفافیت و دقت در معاملات است و صاحبان کسب‌وکار متعهد به ارائه گزارشات معاملات در بازه زمانی کوتاه‌مدت یا فصلی هستند در این مقاله ما سعی داریم شما را به‌صورت جامع با معاملات فصلی، مشمولان آن و نحوه ارسال آن آشنا کنیم در ادامه همراه ما باشید.

 صورت معاملات فصلی چیست؟

معاملات فصلی که با نام‌های دیگری مانند گزارشات فصلی خرید و فروش، گزارشات ماده 169 و معاملات خریدوفروش فصلی هم شناخته می‌شود، ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم قرار گرفته است. این قانون در سال 1394 به تصویب رسید و از ابتدای سال 1395 وارد فاز اجرایی شد. طبق گفته سازمان امور مالیاتی هدف اصلی از تعیین این قانون افزایش شفافیت اقتصادی و بالا بردن نظم مالی می‌باشد.به‌صورت کلی طبق این قانون کلیه بنگاه‌های اقتصادی و اشخاص حقیقی و حقوقی خوانده شده باید ظرف مدت 45 روز پس‌از پایان یافتن هر فصل کلیه اطلاعات مربوط به معاملات را برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. توجه به این نکته هم ضروریست که مؤدی علاوه‌بر مشخصات و اطلاعات خود باید مشخصات مربوط به طرف‌های معامله را هم به‌صورت کامل ثبت و ارسال نماید. یکی دیگر از نکاتی که باید به آن توجه داشت یکسان بودن اطلاعات معاملات فصلی با سایر اطلاعات مثل اظهارنامه‌های مالیاتی دیگر است. پس‌از ارسال صورت معاملات فصلی هیچ هزینه یا مالیاتی از سمت مؤدی پرداخت نمی‌شود و صورت معاملات فصلی فقط با هدف گزارش‌گری عملکرد ارسال می‌شود ولی درصورتی‌که صورت معاملات فصلی ارسال نشود مؤدی مشمول پرداخت جریمه ده درصدی (10%) از مبلغ مورد معامله می‌شود.

 تفاوت معاملات فصلی با ارزش افزوده

یکی از نکاتی که باید به آن توجه داشت تفاوت صورت معاملات فصلی باارزش افزوده است که خیلی از افراد فکر می‌کنند این دو یکی هستند اما معاملات فصلی فقط ارسال فهرست معاملات صورت‌گرفته است و هدف آن فقط شفافیت و صحت سنجی معاملات است و در آن مالیاتی از مؤدی دریافت نمی‌شود، درصورتی‌که مالیات بر ارزش افزوده یک نوع مالیات است و کسانی که مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت می‌کنند متعهد به ارسال صورت معاملات فصلی هستند به این نکته هم توجه داشته باشید که ارسال‌کنندگان صورت معاملات فصلی فقط محدود به پرداخت‌کنندگان مالیات بر ارزش افزوده نیستند.

پیشنهاد مطالعه: معادله حسابداری چیست؟

 چه کسانی باید معاملات فصلی را ارسال کنند؟

براساس تبصره سه ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم سه دسته از کسب‌وکارها مشمول ارسال قانون معاملات فصلی می‌شوند، این سه دسته متعهد هستند حداکثر تا 45 روز پس‌از پایان هر فصل گزارشات خود را در سامانه مربوط ثبت و ارسال کنند این کسب‌وکارها عبارت‌اند از:

•  همه اشخاص حقوقی مانند صاحبان شرکت‌ها
•  صاحبان کسب‌وکاری که شامل قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند.
•  کلیه اشخاص حقیقی یا صاحبان مشاغل

این سه دسته باید گزارشات خود را به‌صورت الکترونیکی از طریق سامانه یا به‌صورت فایل بر روی CD برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. نکته مهم در خصوص ارسال گزارش‌ها تهیه کارت اقتصادی و دریافت کد اقتصادی و ارائه آن به سازمان امور مالیاتی می‌باشد.

 چه کسانی از ارسال معاملات فصلی معاف هستند؟

سازمان امور مالیاتی همان‌طور که اشخاصی را موظف به پرداخت مالیات و ارائه گزارشات فصلی می‌کند ازسویی‌دیگر برخی از مشاغل و اشخاص را به دلایل خاصی از پرداخت مالیات و ارائه گزارشات معاف می‌کند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

مشاغلی که به دلایل خاصی از ارسال صورت معاملات فصلی معاف هستند این معافیت‌ها شامل موارد زیر است:

•  معامله با مشاغلی که مشمول ماده 81 هستند مثل دام‌پروری، کشاورزی، پرورش ماهی، پرورش زنبور عسل، دامداری و… .
•  فروش کالا و ارائه خدمات به مصرف‌کننده نهایی.
•  خرید از سازمان‌ها و نهادهای دولتی که لازم نیست در سازمان امور مالیاتی ثبت‌نام کنند.
•  معامله با اشخاص حقیقی که حد نصاب معامله آن جزو معامله‌های کوچک است.( که در ادامه به توضیح این مورد می‌پردازیم)

برخی از معاملات نیز مشمول معافیت از ارسال صورت معاملات فصلی می‌شوند که عبارت‌اند از:

•  خریدوفروش سهام الشرکه
• سود کارمزد و خریدوفروش اوراق بهادار
• کلیه جوایز هدیه‌ها و کمک‌های بلاعوض
• جریمه کارمزد و سود بانک‌ها صندوق تعاون صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و صندوق‌های قرض‌الحسنه
• هزینه‌های مربوط به شارژ و نگه‌داری ساختمان و آبونمان پرداختی
• هزینه عضویت اعضاء مجامع حرفه‌ای احزاب و انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح
• جریمه خسارت انواع عوارض و مالیات حق ثبت حق تمبر حقوق گمرکی و موارد مشابه که به دستگاه‌های اجرایی پرداخت می‌شود

 مهلت ارسال معاملات فصلی

همان‌طوری که پیش‌تر گفتیم و طبق قانون 169 مالیات‌های مستقیم تمام مؤدیان مالیاتی حداکثر تا 45 روز بعد از پایان هر فصل باید برای ثبت و ارسال اطلاعات مالی خود که شامل اطلاعات خریدوفروش، دریافت و پرداخت قراردادها، صادرات و واردات، بیمه، هزینه حمل‌ونقل، هزینه اجاره و… می‌شودر اقدام بکنند.

نحوه گزارش قراردادها در معاملات فصلی

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم مؤدیان مالیاتی برای مطلع کردن سازمان امور مالیاتی از جریان معاملات باید تمام اطلاعات مربوط به آن را در قالب گزارش به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. نحوه انجام این کار با توجه به کارفرما و پیمانکار بودن افراد متفاوت است که در ادامه به توضیح این دو دسته می‌پردازیم.

نحوه گزارش معاملات فصلی برای کارفرما

درهنگام عقد قرارداد باید اطلاعات مربوط به قرارداد را ارسال کنید، در این مرحله نیازی ندارید اطلاعات بخش خرید را وارد کنید و فقط مبلغی که پرداخت کرده‌اید را وارد ‌نمایید، پس‌از دریافت فاکتور از پیمانکار یا فروشنده قسمت خرید را تکمیل کرده و شماره قرارداد را وارد نمایید.

نحوه گزارش معاملات فصلی برای پیمانکار

درهنگام عقد قرارداد نیاز نیست پیمانکار گزارش و اطلاعات را ارسال کند و بعد از عقد قرارداد در بخش نوع کالا و خدمات باید فاکتورهای خرید، خدماتی که دریافت کرده و صورت وضعیت‌های تأیید شده را به‌همراه شماره قرارداد وارد نمایید.

حدنصاب معاملات

• معاملات کوچک

هرساله هیئت وزیران طبق بخشنامه وزارت امور اقتصاد و دارایی مبلغ معاملات کوچک را اعلام می‌کنند.

• معاملات متوسط

معاملاتی هستند که مبلغ آن از سقف معاملات کوچک بیشتر و از ده برابر آن کم‌تر یا برابر آن باشد.

• معاملات بزرگ

معاملاتی هستند که مبلغ آن از ده برابر سقف معاملات کوچک بزرگ‌تر باشد.

پیشنهاد مطالعه: حسابداری دولتی چیست؟

جریمه‌های تخلف در صورت معاملات فصلی

تمام مواردی که پیش‌از این در مبحث معاملات فصلی و ثبت و ارسال آن بیان کردیم قابل تخطی است و قانون برای این تخلفات جریمه‌هایی را در نظر گرفته که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

• عدم ارائه صورت‌حساب، عدم ثبت شماره اقتصادی خود مؤدی یا طرف معامله، استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران مشمول جریمه به میزان ده درصد(10%) مبلغ مورد معامله خواهد شد.
• عدم ارسال فهرست معاملات انجام شده طبق اعلام سازمان امور مالیاتی جریمه به میزان یک درصد (1%) معاملاتی که فهرست آن ها اعلام نشده.
• استفاده کنندگان از شماره اقتصادی دیگران نسبت به مالیات بردرآمد و همچنین جرائم موضوع این ماده با اشخاصی که شماره اقتصادی آنان مورد استفاده قرار گرفته است مسئولیت تضامنی خواهند داشت.
• اگر خریدار از ارائه شماره اقتصادی خودداری کند و فروشنده نسبت به اجرای تکلیف قانونی خود مبنی بر تکمیل فرم اجتناب و از ارسال آن به اداره امور مالیاتی خود اقدام نماید خریدار با توجه به مسئولیت تضامنی مشمول جریمه‌ای معادل ده درصد(10%) مبلغ مورد معامله خواهد بود.

کلام آخر

ما در این مقاله سعی کردیم شما را با موضوعات صورت معاملات فصلی، چه کسانی باید آن را ارسال کنند، نحوه و مهلت ارسال آن آشنا کنیم. به‌صورت کلی ارسال معاملات فصلی پیچیدگی زیادی دارد و باید با دقت بالایی انجام شود، چون پایه و اساس میزان مالیات پرداختی شما است. بهترین روش برای تهیه صورت‌حساب‌های مالی و ارسال معاملات فصلی این است که کار را به افراد باتجربه و با دانش در این زمینه بسپارید.