حسابرسی چیست؟ انواع حسابرسی و اهداف حسابرسی

حسابرسی شاخه‌ای از انواع حسابداری است ولی درواقع نهاد بالادستی حسابداری محسوب می‌شود و نحوه عملکرد آن با حسابداری کاملاً متفاوت است. چون حسابداری به ثبت، اندازه‌گیری، تجزیه‌وتحلیل و گزارش رویدادهای یک مجموعه می‌پردازد، ولی در حسابرسی صحت فعالیت‌های انجام‌شده، اسناد مالی و صورت‌های مالی مجموعه بررسی می‌شود تا از هرگونه تقلب و اشتباه جلوگیری شود. همچنین ارزیابی و طبقه‌بندی آن‌ها در قالب گزارش‌های استاندارد برای ارائه به مدیران. در ادامه این مقاله شما را با تعریف حسابرسی و انواع آن آشنا می‌کنیم.

حسابرسی چیست؟

حسابرسی یعنی جستجو و بازرسی کلیه مدارک، صورت‌ها و فعالیت‌ها به‌منظور کشف تقلب یا اشتباه، و هدف از آن پی بردن به این موضوع است که صورت‌های مالی براساس استانداردهای حسابداری تهیه شده‌است یا خیر. در اصطلاح حسابرسی به این معنی است که سوابق مالی واحد تجاری را تأیید می‌کند و این اطمینان را می‌دهد که اطلاعات مالی به‌صورت دقیق ارزیابی و ارائه‌شده است. حسابرسی با نام‌های بازرسی، رسیدگی و ممیزی نیز شناخته می‌شود. درواقع تعریف ساده حسابرسی عبارت است از اظهار نظر بی‌طرف و دقیق در مورد صحت فعالیت‌های شرکت و ارزیابی صورت‌های مالی با هدف پیدا کردن اشتباه یا تقلب در آن‌ها.

انواع حسابرسی

حسابرسی انواع گوناگونی دارد و هرکدام از انواع آن ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند. حسابرسی صورت‌های مالی، حسابرسی رعایت، حسابرسی عملیاتی، حسابرسی قانونی و حسابرسی داخلی از انواع حسابرسی هستند و در ادامه به توضیح هرکدام می‌پردازیم.

•  حسابرسی صورت‌های مالی

حسابرسی و بررسی صورت‌های مالی اصلی‌ترین نوع حسابرسی است و هدف آن تشخیص قطعی در مورد مطابقت داشتن یا عدم مطابقت آن‌ها با اصول حسابرسی است. در اصطلاح به این کار اعتبار دهی به صورت‌های مالی می‌گویند. منظور از اعتبار دهی اظهارنظر حسابرسان نسبت‌به مطابقت تمامی جنبه‌های بااهمیت، فرضیه‌های مطرح‌شده در صورت‌های مالی براساس استانداردهای حسابرسی می‌باشد.

•  حسابرسی رعایت

در واقع هدف از حسابرسی رعایت تعیین میزان رعایت احکام، سیاست‌ها، پیمان‌ها، قوانین و مقررات دولتی و کنترل‌های داخلی توسط شرکت‌های مورد رسیدگی است. شرکت‌ها با استفاده از حسابرسی رعایت می‌توانند میزان رعایت احکام و سیاست‌های داخلی توسط بخش‌های مختلف را از حسابرسان درخواست کنند. حسابرسی رعایت می‌تواند به‌صورت مجزا یا همراه با حسابرسی صورت‌های مالی انجام شود.

• حسابرسی عملیاتی

هدف از این نوع حسابرسی بررسی کارکرد و اثربخشی فعالیت‌های مجموعه در مسیر پیشبرد اهداف اقتصادی آن است. خصوصیت اصلی حسابرسی عملیاتی تعیین میزان سودآوری و این‌که آیا مجموعه صرفه اقتصادی داشته یا خیر است. مواردی مثل کارایی سیستم حسابداری یک مجموعه و ارائه پیشنهادهای اصلاحی نمونه‌ای از حسابرسی عملیاتی است.

•  حسابرسی قانونی

حسابرسی قانونی زمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که شریکان در یک مجموعه به اختلاف مالی مواجه می‌شوند و درواقع حسابرسی قانونی مانند سازمان‌های حل اختلاف عمل می‌کند.حسابرس قانونی شخصی هست که براساس قانون تجارت انتخاب‌شده و علاوه‌بر صورت‌های مالی شرکت فعالیت‌های مختلف اعضای هیئت‌مدیره را نیز تحت نظر دارد.

•  حسابرسی داخلی

مدیران شرکت برای افزایش بهره‌وری بخش مالی مجموعه‌ و صحت سنجی آن بخش کوچکی را در شرکت ایجاد می‌کنند و افرادی را تحت عنوان حسابرس مستمر استخدام می‌کنند.و این افراد که در بخش حسابرسی مشغول‌اند به‌عنوان کارمند مجموعه شناخته می‌شوند و گزارشات خود را در مدت زمان معین شده به مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره ارائه می‌کنند. این مورد از حسابرسی می‌تواند درون سازمانی یا برون سازمانی باشد. هدف اصلی حسابرسی داخلی صحت سنجی بخش مالی شرکت است.

پیشنهاد مطالعه: حسابداری شرکت‌ ها چیست؟

 تفاوت حسابداری و حسابرسی چیست؟

هدف اصلی حسابداری تنظیم سند مالی و هدف اصلی حسابرسی ارزیابی آن است. درواقع حسابداری به ثبت، اندازه‌گیری و تجزیه‌وتحلیل صورت‌های مالی می‌پردازد ولی حسابرسی این فرآیند را صحت سنجی می‌کند. تفاوت‌های دیگر این دو موضوع را می‌توان در چند مورد زیر خلاصه کرد.

•  هدف حسابداری تنظیم اسناد مالی است ولی هدف حسابرسی اظهارنظر درمورد صحت و اعتبار آن.
•  حسابداری ثبت صورت‌های مالی را در دوره‌های زمانی مشخصی انجام می‌دهد ولی حسابرسی معمولاً در پایان سال مالی اسناد را بررسی می‌کند.
•  در حسابرسی باید کاملاً به حسابداری مسلط باشید ولی در حسابداری نیازی به تخصص در زمینه حسابرسی ندارید.
•  حسابداری یعنی تنظیم و ارائه صورت مالی اما حسابرسی یعنی تحلیل صورت‌های مالی.
•  حسابرسی موظف تشخیص تقلب و اشتباه است و مسئولیتی در قبال رفع آن ندارد ولی حسابداری موظف به رفع آن می‌باشد.
•  در جایی که عملیات حسابداری پایان یافته حسابرسی شروع می‌شود.
•  در یک شرکت حتماً باید حسابدار وجود داشته باشد ولی وجود حسابرس اختیاری است.

شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این موضوع به مقاله معرفی انواع حسابداری مراجعه کنید.

 هدف از حسابرسی چیست؟

تعاریف زیادی از اهداف حسابرسی وجود دارد و اکثر آن‌ها به نقش حسابرس در تشخیص تقلب های صورت‌گرفته اشاره می‌کنند ولی هدف اصلی و اولیه حسابرسی بازرسی، اظهار نظر و ارزیابی اسناد مالی است نه‌فقط کشف تقلبات صورت‌گرفته. پس امکان دارد حسابرس در مراحل بعدی بازرسی و ارزیابی اسناد مالی به تقلب یا اشتباهی برخورد کند که باید آن را گزارش دهد. بنابراین هدف اصلی حسابرسی اعتبار دهی به اسناد مالی مجموعه است.

 انواع گزارش‌های حسابرسی

قبل‌از این‌که به انواع گزارش‌های حسابرسی اشاره کنیم باید به تعریف گزارش‌های حسابرسی بپردازیم. گزارش‌های حسابرسی اظهارنظر حسابرس در یک گزارش شفاف به‌صورت کتبی یا شفاهی است. از زمانی‌که اظهارنظر درمورد اسناد مالی امکان‌پذیر باشد این گزارش به 3 نوع تهیه می‌شود که عبارت‌اند از: اظهار نظر مقبول، اظهارنظر مشروط، اظهارنظر مردود و عدم اظهارنظر که در ادامه به توضیح هر کدام می پردازیم.

•  اظهارنظر مقبول

درصورتی‌که حسابرس بعد از ارزیابی و بررسی اسناد مالی به این نتیجه برسد که همه جنبه‌های با اهمیت در اسناد حسابداری رعایت شده‌است. یعنی صورت‌های مالی اشکالی ندارد و کاملاً با استانداردهای حسابرسی منطبق است.

•  اظهارنظر مشروط

این اظهارنظر در زیرگروه اظهارنظر مقبول قرار دارد و نوعی اظهار نظر مثبت است. یعنی باید مواردی که از اهمیت زیادی برخوردار است ولی غیراساسی است رعایت شود، درواقع اسناد مالی دچار تقلب و تحریف نیست اما نکات مهمی در آن رعایت نشده است.

•  اظهارنظر مردود

حسابرس بعد از بازرسی و ارزیابی به این نتیجه رسیده که اسناد مالی دچار تقلب و تحریف شده‌اند و استانداردهای حسابرسی در آن رعایت نشده است.

• عدم اظهارنظر

اگر در اسناد مالی که حسابرس آن‌ها را بازرسی می‌کند ابهام بزرگی وجود داشته باشد و حسابرس قادر به ارزیابی آن نباشد حسابرس اظهار نظر نمی کند و این یعنی نه نظرش منفی است و نه مثبت.

پیشنهاد مطالعه: معاملات فصلی چیست؟

 کلام آخر

در این مقاله سعی کردیم شما را با حسابرسی، انواع آن و اهداف آن آشنا کنیم. تنظیم صورت‌های مالی توسط بخش حسابداری انجام می شود و برای پی بردن به صحت فرآیند این کار باید آن را بررسی کنیم. این کار توسط حسابرسان انجام می‌شود و در اصطلاح به آن اعتبار دهی به اسناد مالی می‌گویند. هرچه مجموعه و اهداف آن بزرگ‌تر باشد نیاز به حسابرسی برای حفظ سلامت مالی نیز بیشتر است.